Афсус... «Уларни ҳидоят қилгандан кейин, токи уларга нимадан тақво қилишларини баён қилгунча; Аллоҳ бирор қавмни адаштирмас». (Taвба: 115)

1. Қаҳҳор, жаббор, золим табиатдаги подшоҳлар, улар ер ва унинг мулки меники, деб даъво қиладиган, одамларни хақир-паст кўрадиган Фиръавн каби зўравонлар: «Ўз қавми ичида Фиръавн нидо қилиб айтди: Эй қавмим! Миср мулки ва остимдан оқиб турган мана бу дарёлар меники эмасми? Ахир кўрмаяпсизларми? Мен – балки мана бу (сўзини ҳам тузукроқ) баён қилолмайдиган хор бўлгандан яхшироқдирман?».(Зухруф: 51-52)

Рисолатнинг бошида Фиръавн Мусо билан сеҳргарлар ўртасида беллашув ўтказиб натижада ўзи мағлуб бўлади, шарманда бўлади: «Ўша ерда улар мағлуб бўлди ва хор бўлган ҳолларида қайтишди. Сеҳргарлар сажда қилган ҳолларида ташланиб: оламлар Раббисига иймон келтирдик, Мусо ва Ҳоруннинг Раббисига, дедилар».(Aъроф: 119-120.) Фиръавн сеҳргарлардан норози бўлди, балки уларни Мусо билан бирга тил бириктирганликда айиблаб; қаттиқ азоб бериб ўлдирди, номардларча аламини сеҳрдан қайтиб тавба қилганардан олди, ҳа очиқ номардлик қилди. Эрталаб Фиръавн билан куфр келтирган сеҳргарлар, кечка бориб Мусо билан иймон келтириб шаҳид бўлдилар, Аллоҳ буюкдир!

Маълумки бугунги кунларимизда ҳам мусулмон уммати яҳудийларнинг ҳийласи ва макрларидан кўп озор чекмоқда, балки аксар инсоният ҳам, олдин ўтган мусулмонлар ҳам худди мана шундай ҳийла ва макрлардан озорланган эди: «Сизлардан олдин китоб берилганлардан ва ширк келтирганлардан кўп озор эшитасизлар аниқ ва агарда сабр қилиб ҳамда тақво қилсангизлар, мана бу ишларнинг матонатидир».(Оли Имрон: 186)

Аллоҳ таоло айтади: «Эй иймон келтирганлар, яҳудий ва насороларни дўст тутманглар, уларнинг баъзилари баъзисига дўстлардир, ким сизлардан уларни дўст тутса, бас, у улардандир. Аниқ-ки, Аллоҳ золим бўлган қавмларни ҳидоят қилмас».(Моида: 51) Аввалги бўлимлардан маълумки яҳудий ва насронийлар ўртасида Исо алайҳиссаломдан кейин адоват ва душманлик қилиб урушлар бўлган ва бунга сабаб икки тарафнинг диний келишмовчилиги эди, токи ХХ аср бошигача десак янглиш бўлмайди, гўё тўсатдан фожиа бўлди-ю; улар дўст ва душманликни динларига кўра эмас дунёдаги манфаъатларига кўра қурдилар, илгари ўтган ўрталаридаги адоват ва ҳиқду-ҳасадни гўё унутдилар, лекин: «уларга Шайтон фақат ёлғонни ваъда қилди».(Исро: 64) Мусулмонлар асло бу доирага қўшилмадилар, магар мусулмонлардан хиёнатни ўзига йўл тутганлари уларга ёрдам берди... натижада ер юзида катта фасод ва фитна содир бўлди: «Ва куфр келтирганларнинг баъзилари баъзисига дўстлардир, магар уни (яъни баъзиларингиз улар билан дўстлик) қилсангизлар; ерда фитна ва катта фасод бўлади».(Анфол: 73)

Аллоҳ таоло айтади: «Токи улар иститоати етгунча сизларни динингиздан қайтаргунларича; сизлар билан уруш қилишдан тинмайдилар».(Бақара: 217)

Сўзни Исо алайҳиссалом нозил бўлишига шубҳа қиладиган ва инкор қиладиганларга рад беришдан бошласак; баъзи динсизларга эргашган ўзларини исломга нисбат қилувчи эси пастлар, охир замонда Исо алайҳиссалом осмондан қайта ерга тушишини яҳудий ва насролардан исломга киритилган, деб гумон қилади, саҳиҳ ҳадисларни эса саҳиҳлигида шубҳа қилади, табиийки илмдан хабари бўлмаган, ҳадис қувватини сезмаган касал юракларда шундай гумон ва шубҳалар яшайди.

Саодат асридан кейин ислом оламида ва мусулмонлар динидаги фитналар бир неча саноқсиз кўринишда ҳар-хил тус олди, бу ҳақида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам аниқ хабар берган бўлишига қарамай: «Мендан кейин сизлрдан ким яшаса кўп ихтилоф кўради...»,(Абу Довуд, 4607. Аҳмад, 17185)«амалларга тезроқ чаққон бўлинглар; фитналар қоронғу кечадай бўлади, киши мўмин бўлиб тонг оттиради, кофир бўлиб тунга киради, ёки мўмин бўлиб тунга киради, кофир бўлиб тонг оттиради; динини дунёдан таклиф қилинган нарсага сотади»,(Муслим, 118) маълумки олимлар фитналарга ва ихтилофларни бартараф қилишга қарши курашишига қарамай бу қора нуқта кенгайишда давом этди.

Закариё алайҳиссалом Қуддусда яшаганлар, у киши ҳам ризқ талабида ўз қўли билан меҳнат қилар эди, саҳиҳ ҳадисларда дурадгор бўлган,(Mуслим, 2379. Ибн Можа, 2150) дейилган.

Қуддус шаҳри тарих давомида бир неча исмлар билан танилиб, номланиб келган. Шаҳарни биринчи бино қилган Ябусийлар даврида «Ябус» шаҳри эди, сўнгра «Ауршлийм», бўлган, бу ном ибронийлар тарафидан келган, мил. ав. ХIV асрлар. «Аурусалом», деб ҳам номланган.